گل گاوزبان

گل گاو زبان

گل گاوزبان چیست ؟ گاو زبان، گل های خشک شده گیاه Echium Amoenum  از خانواده گاو زبان (Boraginaceae) است.

گل گاو زبان گیاه محبوب و معروفی بین مردم است و از خواص بی‌نظیر آن در طب سنتی استفاده بسیاری می‌‌شود. ایرانیان از گذشته تا کنون با خشک کردن گلبرگ‌ها و برگ‌های گل گاو زبان و استفاده از آن به عنوان دمنوش و شربت از فواید بی‌نظیر این گیاه برای آرامش اعصاب بهره برده‌اند.

در این مطلب با هم به بررسی خواص این گیاه، فوایدی که دارد و عوارضی که ممکن است ایجاد کند می‌پردازیم.

اسم گیاه گل گاو زبان

مردم به شکل عامیانه به این گیاه گل گاو زبان، بلووید یا افعی گیاه می‌گویند. در کتب طب سنتی قدیمی با لسان الثور از گل گاو زبان یاد شده و نام علمی آن «Echium vulgare» است. گرچه این گیاه به اسامی انگلیسی viper’s bugloss و blueweed نیز شناخته می‌شود.

یکی از مهمترین گیاهان دارویی در طب سنتی ایرانی و همچنین یکی ازمحبوب ترین گیاهان دمنوشی در جهان را میتوان گل گاو زبان دانست.اما یکی از بزرگترین سوالاتی که در خصوص این گیاه مطرح است ویژگی های این گیاه است.ما در ادامه این مقاله هدف را بر این امر قرار داده ایم تا علاوه بر این ویژگی ها درباره اسامی این گیاه نیز صحبت کنیم.

توضیح در مورد گیاه گل گاو زبان

گل گاو زبان گیاهی یک ساله و علفی از تیره گاو زبانیان است که به‌طور میانگین تا ارتفاع ۰.۶ متر رشد می‌کند و ساقه‌ آن خار‌های ریزی دارد.

برگ‌های گل گاو زبان مخملی هستند و از تارهای خشن پوشیده شده استو. به همین خاطر هنگام گرفتن برگ‌های این گیاه در دست یک نوع گزیدگی ملایم حس می‌شود.

گل‌های گیاه گل گاو زبان لاجوردی رنگ و شبیه به گل انار هستند. تخم این گیاه اگر در آب خیس بخورد لعاب می‌اندازد و دایره‌ای شکل است.

گیاه گل گاو زبان طبیعت گرمی دارد و غنی از آنتی اکسیدان‌ها، فلاونوئید، آنتو سیانین، اسید گاما لینولئیک، کولین، ویتامین‌های B، ویتامین C، منیزیم، کلسیم، آهن و پتاسیم است.

مهم‌ترین ماده‌ شیمیایی که از عصاره گل گاو زبان استخراج می‌شود، نیترات دو پتاس است که بیشتر خاصیت‌ها و فواید آن به این ماده مرتبط است.

تفاوت ویژگی های گل گاو زبان و گیاه گاوزبان چیست؟

گل گاوزبان ایرانی (نام علمی :chium amoenum) بیشتر در دامنه کوه‌ های البرز می روید و با گیاه گاوزبان (نام علمی : Borago officinalis) که بومی اروپا بوده و در ایران در اصفهان و آذربایجان یافت می شود، متفاوت است. هر دو گیاه از تیره گاو زبانیان هستند ولی از نظر سرده با هم متفاوت‌ اند.

گیاه گاوزبان، گیاهی علفی و یک‌ ساله است که ساقه ی آن تا ارتفاع 60 سانتیمتر رشد می کند. ساقه ها شیار دار و خار دار و برگ‌ های آن ساده، مخملی و پوشیده از تار های خشن می باشد، همچنین گل ها دایره ای و کوچک و به رنگ لاجوردی هستند.

گل گاوزبان ایرانی که یک گیاه خودرو است، دارای گل هایی به شکل گل انار و به رنگ لاجوردی و بنفش می باشد. گل‌ های گل گاوزبان ایرانی درشت تر از گل‌ های گیاه گاوزبان اروپایی است.

گل گاو زبان سرد است یا گرم؟

در بیشتر متون طب ایرانی، طبیعت گل گاو زبان گرم و تر عنوان شده است. گل گاو زبان سرشار از آنتی اکسیدان، فلاونوئید، آنتو سیانین، اسید گاما لینولئیک، کولین، ویتامین های B، ویتامین C، منیزیم، کلسیم، آهن و پتاسیم می باشد.یکی دیگر از گیاهان پر مصرف در طب ایرانی با طبع گرم را میتوان آویشن دانست.

در ایران، گل ها و برگ های گل گاو زبان را خشک می کنند و از آن برای تهیه چای و دمنوش و عرق گل گاو زبان استفاده می کنند.

کشت گل گاو زبان

گل گاو زبان گیاهی خودرو است و در دامنه کوه‌های البرز رشد می‌کند و برداشت آن از اوایل اردیبهشت شروع می‌شود و تا شهریور ادامه دارد.

این گیاه گونه‌های بسیاری دارد و گاهی گونه ایرانی گل گاو زبان که در دامنه‌های البرز می‌رویند با گونه اروپایی آن که بیشتر در استان‌های آذربایجان و اصفهان رشد می‌کنند، اشتباه گرفته می‌شود. گونه ایرانی گل گاو زبان گل‌های بزرگ‌تری نسبت به گل‌های گونه اروپایی دارد.

با آن که این گیاه خودرو است اما امکان کشت آن در مقیاس گسترده‌تر با استفاده از ریشه آن وجود دارد. بسیاری از مردم منطقه الموت و اشکورات در استان گیلان (در دامنه‌ی کوه‌های البرز) به کشت گل گاو زبان در مقیاس گسترده مشغول هستند و از این راه کسب درآمد می‌کنند.

جالب است بدانید امکان رشد گونه ایرانی این گیاه در شرایط آب و هوایی مشابه در کشورهای دیگر وجود ندارد. کارشناسان کشاورزی بذر این گیاه را برای تکثیر به کشورهای دیگر بردند اما علی رغم تلاش‌های فراوان کشت گل گاو زبان در کشور‌های دیگر با شکست مواجه شد. چون رشد این گیاه تنها در زادگاه اولیه‌ آن امکان پذیر است.

فواید گل گاو زبان

گل گاو زبان به گیاهی با هزار و یک خاصیت معروف است. در ادامه فواید این گیاه زیبا و اعجاب‌انگیز را توضیح می‌دهیم.

 

بهبود علائم سرماخوردگی

گل گاو زبان به درمان کردن سرفه‌های مزمن، وقفه‌های تنفسی و آسم‌های خفیف کمک می‌کند. اگر سرما خورده‌اید این گیاه را همراه با بابونه، سنبل‌الطیب و شقایق دم کنید و این جوشانده را هر روز دو یا سه بار میل کنید تا علائم و عوارض سرما خوردگی بهبود یابند یا شدت آن‌ها کمتر شود.

ترمیم و زیبایی پوست و مو

اگر جوشانده یا عصاره برگ گل گاو زبان را با مقدار مساوی آب رقیق کنید، محلول بی‌نظیری برای خشکی پوست، خارش و جوش‌های عصبی و دردناک روی پوست شکل می‌گیرد.

‌استفاده از روغن گل گاو زبان به کف سر باعث کم شدن و پیشگیری از بسیاری از بیماری‌های پوست کف سر و مو می‌شود.

به عنوان مثال، این گیاه راه درمانی طبیعی برای فولیکولیتیس است (بیماری‌ای که در آن فولیکول‌های مو تحت تاثیر عفونت دچار التهاب می‌شوند و فرد پس از آن ریزش شدید مو را تجربه می‌کند.)

تقویت اعصاب

بر اساس نظرات روانشناسان مطرح، اکثر مردم در قرن حاضر، زندگی پراضطرابی دارند. این استرس در طولانی مدت سلامت روح و روان را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد و عملکرد طبیعی مغز را دچار مشکل می‌کند.

برای تقویت اعصاب و داشتن آرامش روانی و کمرنگ کردن نقش استرس و اضطراب در زندگی شلوغ و پر دغدغه امروزی، می‌توانید از گیاهان آرام بخشی مانند گل گاو زبان استفاده کنید.

 ضد سرطان

در ترکیبات گل گاو زبان عنصر منیزیم وجود دارد که از بروز سرطان جلوگیری می‌کند. توصیه ما قبل از مصرف خودسرانه آن توسط افراد سرطانی مشورت با مشاوران همیشه آنلاین زنجفیل است.

 ضد التهاب و ضد قرمزی

ترکیبی به نام آلکوالویید نیز در ترکیبات گل گاو زبان وجود دارد که به آن خاصیت ضد آلرژی، ضد روماتیسم و درد مفاصل و ضد التهاب و قرمزی می‌دهد.

تب بر

استفاده از این گیاه در بیماری‌هایی که معمولا با تب همراه هستند (سرخک، مخملک، آبله و کهیر) به پایین آوردن تب کمک می‌کند.

عوارض گیاه گل گاو زبان

گل گاو زبان علاوه بر خواص بی‌نظیری که دارد، می‌تواند در افرادی با شرایط خاص مشکلاتی ایجاد کند.

• متخصصان توصیه می‌کنند که در طول نه ماه بارداری استفاده از گل گاو زبان قطع شود زیرا ممکن است به علت داشتن آلکالوئیدها به جنین آسیب بزند.
• گل گاو زبان به دلیل ترکیباتی که دارد برای افرادی که به سنگ کلیه مبتلا هستند، ضرر دارد و باعث تشدید تولید سنگ در کلیه آن‌ها می‌شود.
• افرادی که از فشار خون بالا رنج می‌برند، بهتر است از این گیاه استفاده نکنند یا همراه جوشانده گل گاو زبان آب لیموی تازه میل کنند.
• مصرف مکرر، بیشتر از حد نرمال و طولانی‌مدت از این گیاه دارویی خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد.

طریقه مصرف گیاه گل گاو زبان

• دو تا پنج مثقال گل گاو زبان را به همراه نیم لیتر آب جوش به‌شکل غیر مستقیم حرارت دهید (مثلا با بخار کتری) و اجازه دهید ۱۰ دقیقه بجوشد. سپس ده دقیقه دیگر بدون حرارت و در دمای اتاق باقی بماند. دمنوش شما به همین سادگی آماده است و می‌توانید آن را میل کنید. برای افرادی که فشار خون بالایی دارند باید گل گاو زبان را همراه با لیمو عمانی جوشانده شود.
• بوی گل‌های تازه گل گاو زبان بسیار به بوی خیار شباهت دارد. می‌توان این گل‌ها را در آب خیساند و با آب لیمو و شکر مخلوط کرد. از آن به عنوان یک شربت انرژی‌زا و خنک‌کننده در روزهای گرم تابستان نیز استفاده می‌کنند.
• برگ‌های تازه گل گاو زبان حاوی مقدار زیادی ویتامین C است و می‌توانید از آن در سالادها یا در کنار غذا به‌صورت نپخته استفاده کرد. (ویتامین c به حرارت حساس است.)

بیشترین مقدار گل گاو زبانی که هر فرد در روز می‌تواند استفاده کند ۲ گرم و بهترین روش استفاده از این داروی گیاهی به شکل دم شده است.

توجه داشته باشید که داروهای طب سنتی هرگز نباید همراه غذا استفاده شوند. استفاده از آن‌ها باید با فاصله یک ساعت از غذا و زمانی که معده خالی است، باشد تا دارو بتواند تاثیر بیشتری بگذارد.